Wielka Brytania opuściła Unię Europejską 31 stycznia 2020. Cały proces był wyjątkowo burzliwy i wiązały się z nim liczne negocjacje, które doprowadziły do m.in. wielu dymisji i nawet przyspieszonych wyborów. Ostatecznie osiągnięto tzw. porozumienie Brexit. Poniżej przybliżymy pokrótce całą historię wyjścia Wielkiej Brytanii z UE!
Porozumienie Brexit – geneza
Chociaż porozumienie Brexit ostatecznie zostało ustalone w 2020 roku, genezy tego wydarzenia można dopatrzeć się już w 1975. Wtedy Brytyjczycy po raz pierwszy wzięli udział w głosowaniu dotyczącym ewentualnego opuszczenia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (późniejsza Unia Europejska). Przeważająca liczba głosów doprowadziła do tego, że kraj jednak pozostał w strukturach tej organizacji.
Pojęcie Brexit zostało stworzone w 2012 r. przez Petera Wildinga, prezesa zespołu doradców Influence, który w tamtym czasie prowadził kampanię na rzecz dalszej obecności Wielkiej Brytanii w UE. Słowo stanowi połączenie słów British (ang. brytyjskie) oraz exit (ang. wyjście).
Określenie zostało rozpropagowane w 2013 r. przez premiera Davida Camerona, który zapowiedział referendum w sprawie członkostwa w UE. Chciał pozostać we wspólnocie, ale poruszył ten temat ze względu na rosnącą popularność Nigela Farage’a z Partii Niepodległości Zjednoczonego Królestwa, znanego przeciwnika UE. W ten sposób chciał przekonać do siebie wyborców.
W 2015 r. doszło do wyborów i wbrew oczekiwaniom Camerona partia Farage’a zwyciężyła, dzięki czemu mogła rządzić samodzielnie. Miał nadzieję, że w razie czego liberałowie zablokowaliby referendum. W takiej sytuacji musiał wywiązać się z wcześniejszej obietnicy związanej z porozumieniem Brexit – głosowanie odbyło się 23 czerwca 2016 r. Wzięło w nim udział 72,2% uprawnionych, z czego 51,89% opowiedziało się za opuszczeniem UE. Chociaż referendum nie miało charakteru wiążącego, premier podał się do dymisji.
Interesujesz się historią współczesną Wielkiej Brytanii? Zapisz się na angielski Warszawa, by poznawać ją z oryginalnych źródeł.
Długa historia porozumienia Brexit
Następczynią Davida Camerona została Theresa May. Zapowiedziała, że uszanuje wolę wyborców i doprowadzi do porozumienia Brexit. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego ze stycznia 2017 roku proces mógł rozpocząć się po formalnej zgodzie parlamentu (nie była wymagana zgoda Szkocji, Walii i Irlandii Północnej). 29 marca 2017 r. premier May wysłała tzw. list notyfikacyjny do Donalda Tuska, ówczesnego szefa Rady Europejskiej.
Negocjacje zaczęto w czerwcu 2017 r., ale długo nie przynosiły rezultatów. Na początku 2018 r. zajęto się rozmowami dotyczącymi tzw. okresu przejściowego – czasu, w którym Wielka Brytania podlegałaby jeszcze prawu unijnemu, choć nie miałaby na niego wpływu. W marcu opublikowano wstępną umowę o wystąpieniu z Unii Europejskiej. Nadal jednak dyskutowano o m.in. granicy między Irlandią i Irlandią Północną.
6 czerwca 2018 r. przyjęto tzw. białą księgę brexitu, czyli opis przyszłej relacji Wielkiej Brytanii i UE. Ustalono też datę opuszczenia UE na 29 marca 2019 r. Księga ostatecznie została odrzucona przez UE po uznaniu jej za potencjalnie niebezpieczną dla wspólnego rynku.
Po tym zdarzeniu 14 listopada 2018 rząd Theresy May przyjął nowy plan porozumienia Brexit. 25 listopada wszystkie 27 państw UE zaakceptowało przedstawiony traktat. Umowa doprowadziła jednak do żywych dyskusji w parlamencie i w kraju. Do tego 10 grudnia 2018 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że Wielka Brytania ma prawo wycofać wniosek o wyjście z UE.
15 stycznia 2019 r. odbyło się głosowanie nad umową – na 634 głosujących aż 432 zagłosowało przeciw. Kolejne głosowanie odbyło się 12 marca, ale znów zostało odrzucone. Dodatkowo parlament wykluczył możliwość opuszczenia UE bez zawarcia wcześniejszej umowy.
Chciałbyś być w stanie bez problemu śledzić brytyjskie wiadomości w telewizji i prasie na temat skutków porozumienia Brexit? Zapisz się na angielski Warszawa.
Kiedy weszło w życie porozumienie Brexit?
Ze względu na kłopoty z zaakceptowaniem umowy, kilkukrotnie przekładano termin wyjścia Wielkiej Brytanii z UE. Ostatecznie ustalono go na 31 października 2019 r. W maju odbyły się wybory do Parlamentu Europejskiego, które wygrała Partia Brexitu oraz Liberalni Demokraci. Theresa May podała się do dymisji.
Premierem został były szef MSZ Boris Johnson, który zapowiedział, że doprowadzi do Brexitu niezależnie od umowy. Nie zyskał on jednak pełnego poparcia Izby Lordów, dlatego po licznych perturbacjach przełożono termin wyjścia z UE na 31 stycznia 2020 r. Johnson zdecydował się rozwiązać parlament i rozpisać nowe wybory. Odbyły się 12 grudnia 2019 r. Przyniosły mu ogromny sukces – Partia Konserwatywna wygrała, zyskując w Izbie Gmin 365 głosów na 650 możliwych.
22 stycznia 2020 r. brytyjski parlament przyjął porozumienie Brexit wynegocjowane z UE. Dzień później akt został zaakceptowany przez królową Elżbietę II.
Pomimo wprowadzenia porozumienia Brexit planujesz dłuższy wyjazd do Wielkiej Brytanii? A może po prostu interesujesz się historią i polityką UK? Zapisz się na angielski online, by opanować język!