Odpowiedź na to pytanie wydaje się oczywista: we Włoszech! Jednak z naturalnymi językami rzadko jest aż tak prosto. W jakich krajach mówi się po włosku? Przyjrzyjmy się zagadnieniu mowy rodem z Półwyspu Apenińskiego.
Język włoski niejedno ma oblicze!
Język włoski w najbardziej klasycznej postaci, jakiej możesz nauczyć się na kursie językowym w Warszawie, nazywa się włoskim standardowym. Ale to nie jest jedyny język, jakim operuje się we Włoszech. W kraju tym istnieją bowiem pewne mniejszości, które posługują się językami: sardyńskim, oksytańskim, friulskim i ladyńskim. Nie wywodzą się one z włoskiego, ale są względem niego siostrzane. Ich wspólną „matką” jest łacina.
Sprawę komplikuje fakt, że zasadniczy włoski ma też regionalne dialekty, m.in.:
- wenecki,
- toskański,
- piemoncki,
- korsykański,
- sycylijski.
A to tylko te najpowszechniej używane. Niektórzy zresztą uważają, że zasługują one na status osobnych języków. Na szczęście współcześnie ogromna większość Włochów włada językiem standardowym w wystarczającym stopniu, aby móc się z nimi porozumieć.
Co zdecydowało o tym, w jakim języku mówi się we Włoszech?
Różnorodność dialektów wiąże się ze skomplikowaną historią Półwyspu Apenińskiego. Od czasu upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego aż do zjednoczenia w drugiej połowie XIX w. nie było tam żadnego trwałego i jednolitego kraju. Przez 1400 lat istniały dziesiątki państewek włoskich, częściowo izolujących się od siebie. Dlatego kilka języków rozwijało się równolegle. W końcu językową rolę dominującą zdobyła Toskania, głównie dzięki utrwaleniu się miejscowej mowy w literaturze. Wielkie zasługi mieli tu średniowieczni pisarze – głównie Dante Alighieri oraz Francesco Petrarca. Dlatego współczesny standard języka oparty jest na dialekcie toskańskim. Uważa się, że włoski jest prosty w nauce – to język przyjemny w brzmieniu, śpiewny i spokrewniony z wieloma językami europejskimi.
Gdzie mówi się po włosku?
Włoskojęzyczne są przede wszystkim same Włochy oraz dwie enklawy tego państwa: San Marino i Watykan. Jest to też oficjalny język urzędowy w Szwajcarii, używany najliczniej w kantonach Ticino i Gryzonia.
Włoski jest też jednym z języków, używanych w malutkim Monako. Leży ono na francuskim wybrzeżu, zaledwie kilka kilometrów od granicy włoskiej. Również na dwóch wyspach Morza Śródziemnego, które przynależały niegdyś do Włoch, można niekiedy dogadać się w tym języku: na Malcie i Korsyce. Warto wspomnieć jeszcze o półwyspie Istria, podzielonym między Chorwację, Słowenię i Włochy. Jest on bardzo zróżnicowany lingwistycznie. Na całym jego obszarze rozmawia się m.in. po włosku.
Migracja i kolonizacja – przyczyny rozpraszania się języka włoskiego
Współcześnie obserwowany jest jeszcze marginalny wpływ kolonializmu włoskiego w Afryce. Najbardziej widać to w Erytrei, gdzie przed II wojną światową istniała liczna społeczność przybyszy z tego kraju. Słabszy efekt pozostał w Somalii i Libii. Jednak imperium kolonialne ze stolicą w Rzymie istniało względnie krótko i pozostawiło mniej śladów w narzeczach podbijanych ludów niż np. działania Portugalii czy Anglii.
Więcej włoskojęzycznych społeczności powstało dzięki migracjom. W dużych miastach Stanów Zjednoczonych utworzyło się wiele tzw. Little Italies – osiedli zdominowanych przez przybyłych Włochów. Znane są one nawet z filmów. To właśnie w nowojorskich Małych Włoszech miała miejsce akcja „Leona Zawodowca”.
Inne kraje z największymi skupiskami migrantów z Italii to Brazylia, Argentyna, Niemcy, Francja, Szwajcaria oraz Australia. Lokalne społeczności przenikają się tam, co mimochodem oswaja mieszkańców z językiem i zachęca do jego nauki.
Zdarzało się również, że mieszanie się miejscowych języków z mową imigrantów zaowocowało powstaniem czegoś całkiem nowego. Prawdopodobnie największym przykładem jest język talian. Kształtował się on w XIX i XX wieku w Serra Gaúcha w Brazylii. To połączenie języka weneckiego i brazylijskiej odmiany portugalskiego.
Teraz już wiesz, gdzie na świecie mówi się po włosku
Włoski nie jest językiem, używanym wyłącznie w Italii. Jak widać, ma on wiele odmian, dialektów, a jego zasięg jest całkiem spory. Jeśli interesuje Cię nauka włoskiego, zapraszamy do szkoły językowej Lincoln! Posiadamy oddziały w Warszawie i Krakowie, a dodatkowo prowadzimy zajęcia online. Który kurs wybierzesz? Chcesz dowiedzieć się, ile trwa nauka włoskiego? Przeczytasz o tym na naszym blogu.