Jedną z ciekawszych konstrukcji zdaniowych występujących w języku angielskim są tak zwane questions tags, które w języku polskim nazywamy: końcówki pytające, pytania rozłączne, formy pytające itd.
Często nie do końca jesteśmy w stanie zrozumieć, na jakiej zasadzie działają questions tags w języku angielskim. Nie mniej jednak jest to struktura językowa z którą warto się zapoznać, gdyż są one bardzo często używane w języku angielskim (zwłaszcza przez native speakerów) i pozwalają na stworzenie ciekawie brzmiących wypowiedzi.
Czym są question tags w języku angielskim?
Question tags możemy w pewnym sensie porównać do polskiego zwrotu „nieprawdaż?”. Innymi słowy, zastosowanie question tags, to po prostu „potwierdzenie” zadanego przez nas pytania. Question tag jest więc sugestią, dla drugiego rozmówcy, że ma on wyrazić swoją opinię w danym temacie. Może się to wydawać odrobinę niejasne więc opiszmy to zjawisko, na jakimś prostym przykładzie:
- He is really cute, isn’t he? – co na polski tłumaczymy po prostu jako „Jest naprawdę uroczy, prawda?”
- It’s a nice day, isn’t it? – Ładny dzień, prawda?
- Maria went to Chicago last year, didn’t she? – Maria pojechała do Chicago w zeszłym roku, co nie?
Question tags mają bardzo szerokie zastosowanie, ponieważ możemy z nich zarówno w czasie present simple, present perfect (teraźniejszość), past simple (przeszłość) czy future simple lub future perfect (przyszłość). A zadając pytanie w ten sposób, niejako „wymuszamy” na rozmówcy potwierdzenie bądź zaprzeczenie postawionej przez nas tezy. Na pytanie „You’re not going to work, today are you?” – „Nie idziesz dzisiaj do pracy, prawda?” rozmówca może przecież odpowiedzieć: „Yes (I am going to work today)” bądź „No (I am not going to work today)”. Dlatego question tags to coś co warto znać.
Question tags – zasady użycia i konstrukcja – will you, have they, is he?
Podstawowe zasady związane z użyciem question tags są bardzo proste i brzmią one następująco:
- Jeżeli zdanie główne jest twierdzące, to question tag będzie w formie przeczenia i odwrotnie, jeżeli zdanie jest przeczące, to question tag będzie twierdzeniem;
- Zasady tworzenia pytań w różnych czasach (które omawialiśmy w innych naszych poradnikach), mają również zastosowanie w przypadku question tags;
- Najważniejsza zasada mówi o tym, że w question tags nie używamy imion, nazw własnych czy innych rzeczowników. Wykorzystujemy jedynie zaimki osobowe takie jak: I, you, he/she/it, we, you, they;
Pytania rozłączne zbudowane są z dwóch elementów to jest operatora (auxiliary verb) oraz zaimka osobowego (subject pronoun). Pytanie rozłączne zawsze oddzielamy przecinkiem od zdania podstawowego i musimy pamiętać o tym, że operator musi być zgodny z czasem, w którym znajduje się zdanie główne.
Przykłady question tags:
- Andy is computer nerd, isn’t he? – Andrzej to maniak komputerowy, nieprawdaż? – jest to standardowa konstrukcja question tag, gdzie zdanie jest twierdzące, a question tag, przeczący;
- She works at the office, doesn’t she? – ona pracuje w biurze, prawda?
- They worked hard on this project, didn’t they? – Oni pracowali ciężko nad tym projektem, czyż nie?
- The teacher hasn’t marked the test, has she? – Nauczycielka nie sprawdziła jeszcze sprawdzianów, prawda?
- Julia is a police officer, isn’t she? – Julia jest policjantką, prawda?
Co ciekawe, jeżeli używamy czasowników modalnych, konstrukcji have got czy czasownika to, be, can to wtedy nie potrzebujemy operatora. W tym przypadku, question tag tworzy się tak jak standardowe pytania czyli poprzez inwersję. Należy jedynie pamiętać o tym, żeby gotowy question tag miał odpowiednią formę, to jest twierdzącą lub przeczącą:
- Mark couldn’t read that book, could he? – Marek nie mógł przeczytać tej książki, prawda?
- It was very cold last winter, wasn’t it? – Zeszłej zimy było bardzo zimno, prawda?
Najciekawszym przypadkiem jest jednak czasownik modalny must (musieć), który wyrażać może przecież dwie rzeczy to jest przymus lub pewność. W przypadku przymusu question tags tworzymy zgodnie z następującymi zasadami:
- They must go home now, mustn’t they? – Oni muszą już iść, prawda?
- They mustn’t leave us here, must they? – Oni nie mogą nas tu zostawić, co nie?
W przypadku question tag z czasownikiem must w formie „pewności” question tag tworzymy z wykorzystaniem operatora, który pasuje do czasownika must, na przykład:
- You must be hungry, aren’t you? – Pewnie jesteś głodny, prawda?
- These people must leave nearby, don’t they? – ci ludzie muszą mieszkać niedaleko, czyż nie?
Jak widać konstrukcja question tag nie jest tak trudna jak mogłoby się wydawać. Bardzo szybko zauważycie, że jeżeli zaczniecie używać ich regularnie, to prędzej czy później wykorzystanie question tag będzie czymś, co wejdzie wam w krew i będziecie ich używać niemal automatycznie.
Question tags wyjątki
Jedną z najbardziej irytujących dla wielu osób uczących się języka angielskiego rzeczy są wyjątki. Niestety, ale question tags również wpisują się w tę zasadę. Jeżeli więc zależy nam na ich poprawnym wykorzystaniu, to musimy pamiętać o kilku wyjątkach. Na szczęście w tym przypadku, nie ma ich zbyt wiele:
- I am…, aren’t I? – to jeden z najbardziej charakterystycznych przykładów question tags będących wyjątkiem od reguły. Chyba każdy w swoim życiu słyszał chociaż raz zdanie typu: I am doing it wrong, aren’t I? – Robię to źle, prawda?
- Let’s…, shall we? – kolejna charakterystyczna konstrukcja, którą często słyszy się w języku angielskim, a która jest również przykładem wyjątku question tag. Zdanie to np. Let’s go to the cinema, shall we? – Chodźmy do kina, dobrze?
- question tag w trybie rozkazującym – will/would/could przykładem może być konstrukcja zdaniowa: Close the door, will you? – Zamknij drzwi, dobrze?; Pass me the sugar, could you? – Czy mógłbyś podać mi cukier?
- Ponadto w zdaniach, które zawierają słowa przeczące takie jak no/hardly/never/nobody/little wykorzystuje się question tags w formie twierdzącej np. Nobody has seen us, have they? – Nikt nas nie widział, prawda? Czy zdanie, które często znajdziemy w amerykańskich filmach to jest: There is no hope left, is there? – Nie ma już żadnej nadziei, prawda? (te wyjątki szerzej opisaliśmy poniżej)
Jak widać, wyjątki są charakterystyczne i relatywnie łatwe do zapamiętania.
Negative question tags – negatywne question tags
Odrębną i zarazem ciekawą kategorię stanowią tak zwane negative question tags. W poprzednich punktach sprawdzaliśmy, czy zdanie jest przeczące i wtedy dodawaliśmy twierdzący question tag. Jedną z największych różnic między językiem polskim a angielskim jest to, że język angielski nie pozwala na podwójne zaprzeczenia, a polski jak najbardziej. Innymi słowy „question tags” będą pozytywne (nie znajdziemy w nich zaprzeczenia), tylko i wyłącznie, jeżeli w zdaniu głównym znajdzie się słowo o negatywnym wydźwięku takie jak no czy never, czyli przykłady będą wyglądać następująco:
- There’s no one here, is there? – Nikogo tu nie ma, prawda?
- You haven’t got a pen, have you? – Nie masz może ołówka?
- He hardly ever comes to parties, does he? – On praktycznie nigdy nie przychodzi na imprezy, co nie?
- She doesn’t work, does she? – Ona nie pracuje, prawda?
- You never drink alcohol, don’t you? – Ty nie pijesz alkoholu, no nie?
Question tags – przykłady w różnych czasach
Ostatnim elementem, który chcemy przedstawić są przykłady question tags z jakimi spotkać możemy się w różnych angielskich czasach. Przykłady znajdują się poniżej i dla każdego czasu przygotowaliśmy po jednym twierdzeniu i przeczeniu z wykorzystaniem question tag:
- Present Simple:
They go to work by car, don’t they?
They don’t go to work by car, do they?
- Present Continuous:
They are coming back tonight, aren’t they?
They aren’t coming back tonight, are they?
- Present Perfect:
You have been to London, haven’t you?
You haven’t been to London, have you?
- Present Perfect Continuous:
The customers have been waiting for a very long time, haven’t they?
The customers haven’t been waitint for a very long time, have they?
- Past Simple:
Tom and Jessica got married in 2010, didn’t they?
Tom and Jessica didn’t get married in 2010, didn’t they?
- Past Continuous:
I was playing computer games, was I?
I wasn’t playing computer games, was I?
- Past Perfect:
You had handed in the thesis before the deadline passed, hadn’t you?
You hadn’t handed in the thesis before the deadline passed, had you?
- Past Perfect Continuous:
They had been working on it for a very long time, hadn’t they?
They hadn’t been working on it for a very long time, had they?
- FutureSimple:
We will win, won’t we?
We won’t win, will we?
- Future Continuous:
Tom will be learning English then, won’t he?
Tom won’t we be learning English then, will he?
- Future Perfect:
They will have finished their project by Monday, won’t they?
They won’t have finished their project by Monday, will they?
- Future Perfect Continuous:
You will have been working here for 8 years soon, won’t you?
You won’t have been working here for more than 8 years soon, will you?
- Used to:
You used to spend Christmas at your grandparent’s, didn’t you?
You didn’t use to spend Christmas at your grandparents, did you?
Ta mała ściągawka zawierająca przykładowe wykorzystanie question tags w czasach takich jak present simple, past simple czy future perfect powinna być dla was nieocenioną pomocą. Dzięki niej będziecie w stanie z łatwością tworzyć swoje własne konstrukcje zdaniowe z wykorzystaniem pytań rozłącznych.
Question tags – podsumowanie tematu
Question tags, czyli pytania doklejone bądź pytania rozłączne, mogą wydawać się czymś niezrozumiałym dla kogoś, kto nie jest native speakerem języka angielskiego. Nic jednak bardziej mylnego, wystarczy spojrzeć na wyżej wymienione przykłady, żeby zauważyć, że question tags są relatywnie proste do zapamiętania i wdrożenia w życie. Najlepszym treningiem będzie poszukać samemu różnych książek, artykułów czy ćwiczeń zawierających question tags. Ponadto dobrym pomysłem jest również oswajanie się z językiem angielskim, poprzez oglądanie filmów np. z napisami. Dzięki temu najbardziej charakterystyczne konstrukcje zdaniowe, same wejdą wam do głowy. You’re going to do this, are you?