Na początku XXI wieku unikalna mieszanka kultur południa i północy, która spotkała się na Wyspach Brytyjskich, doprowadziła do powstania absolutnie unikalnego gatunku muzycznego. Tak jak w latach 60. i 70. świat opanował brit rock, tak w pierwszej dekadzie nowego tysiąclecia rewolucję przyniosło połączenie popularnych nurtów, takich jak m.in. hip-hop, dubstep czy jungle. Omawiamy grime – czym się charakteryzuje, jak i kiedy powstał oraz kim są najsłynniejsi twórcy tego gatunku!
Czym jest grime?
Grime (ang. brud, sadza) to gatunek muzyki elektronicznej z elementami rapu, który powstał najprawdopodobniej w 2002 roku w Londynie. Jego sugestywna nazwa idealnie oddaje istotę miejsc, w których powstał i ponurą rzeczywistość biedniejszych dzielnic, zdominowanych przez reprezentantów wielokulturowego młodego pokolenia „ludzi ulicy”. Wywodzi się i czerpie z wielu brzmień, takich jak m.in. UK garage, hip-hop, dubstep, reggae, jungle, drum’n’bass i dance.
Charakterystyka muzyki grime
W odniesieniu do wykonawców tego gatunku używa się określenia Master of Ceremony (MC lub MoC).
Wśród charakterystycznych cech muzyki grime można wymienić m.in.:
- nierównomierne tempo, wynoszące około 140 BPM (dla porównania, w klasycznym rapie prędkość wynosi 80 BPM);
- często bardzo mroczny, depresyjny, przytłaczający nastrój utworów;
- rap z przemyślanym tekstem i przesłaniem, ze znacznie mniejszą liczbą wulgaryzmów, prymitywnych tekstów oraz odniesień do seksu czy przemocy;
- występy w klubach na żywo, podczas których często i szybko zmienia się nagrania, korzysta z wielu podkładów, komponuje nowe utwory freestyle (spontaniczna improwizacja) oraz robi się tzw. reloads, czyli przerywa się utwór i ponowne odtwarza od początku;
- szacunek do twórców beatów – producenci podkładów są traktowani na równi z MC (w przypadku producentów mainstreamowego rapu ich praca często jest niedoceniana).
Grime w dużym stopniu opiera się na rapie i hip-hopie, m.in. korzysta z nomenklatury czy zwyczajów (np. freestyle, dissy, beefy). Twórcy ubierają się też w podobnym stylu, ale z niewielkimi modyfikacjami. Gatunek ten jest pewnego rodzaju mutacją. W warstwie muzycznej stanowi swoistą dekonstrukcję rapu i stworzenie go na nowo, z bogactwem dodatkowych brzmień oraz agresywnym, wyrazistym, mrocznym klimatem.
Tak jak dawniej sposobem na wyrażenie gniewu młodego pokolenia wynikającego z nierówności społecznych oraz konfliktów klasowych był punk rock, tak grime stał się głosem kultury ulicznej. Twórcami gatunku w większości przypadków są młodzi mężczyźni z biednych rodzin pochodzących z Nigerii lub Ghany, którzy wychowywali się w dzielnicach wschodniego oraz północnego Londynu. Mieszkają w brzydkich, ciasnych budynkach socjalnych. Na co dzień mają do czynienia z przemocą, narkotykami, porachunkami gangów itp. Ostatecznie grime to połączenie afrykańskich rytmów z kulturą rave, eksperymentalnymi elektronicznymi brzmieniami i klaustrofobicznym, depresyjnym klimatem obskurnych blokowisk. Gatunek ten doskonale obrazuje życie jego twórców.
Początki i rozwój muzyki grime
Muzyka grime najprawdopodobniej powstała we wschodnim Londynie, na osiedlach komunalnych w Bow (okolice Stratford). W 2002 roku nastolatkowie, za pomocą prymitywnych komputerów, zaczęli komponować pierwsze utwory, początkowo pozbawione wokalu. Z czasem zaczęto dogrywać do nich rap w szybkim, agresywnym tempie, który wymagał od MC dużych umiejętności. Według niektórych teorii, za narodziny tego gatunku należy uznać moment, w którym prowadzący występy DJ-ów w klubach zaczęli uprawiać freestyle do odtwarzanych utworów.
Ponieważ grime bezpośrednio wywodzi się z garage, przez moment mówiono o nim grimy garage (brudny garaż). Gatunek niewątpliwie ma swoje korzenie w tym nurcie, ale jest zdecydowanie bardziej mroczny i skupiony na rapie. Do tego ma tyle innych naleciałości, że jest zbyt unikalny, by mógł zostać uznany za podgatunek.
Początkowo grime był emitowany w pirackich stacjach radiowych, w których promowali się undergroundowi twórcy. Trudno wskazać, który utwór jako pierwszy, można by zaliczyć do tego gatunku, ale często wspomina się o MC Wiley i „Eskimo”. Artystę tego nazywa się ojcem chrzestnym grime. Jego debiutancki album „Trenddin’ on Thin ice” z 2003 roku znalazł się w pierwszej pięćdziesiątce na liście najlepiej sprzedających się płyt w Wielkiej Brytanii.
Kolejnym twórcą, który odegrał dużą rolę w wypromowaniu gatunku, był Dizzee Rascal i jego pierwszy album „Boy in da Corner”. Chociaż miał wtedy zaledwie 18 lat, szybko zdobył rozgłos i jako pierwszy MC uzyskał prestiżowe wyróżnienie, czyli Mercury Music Prize oraz zaczął pojawiać się w telewizji i znanych stacjach radiowych. Jest pierwszym brytyjskim raperem, który osiągnął międzynarodowy sukces oraz zwrócił uwagę krytyków na muzykę uliczną, która dotychczas była pomijana i traktowana z rezerwą.
Chociaż grime zawojował słuchaczy z Wysp i całego świata, władze Londynu prowadziły działania mające na celu stłumienie subkultury rozwijającej się wokół tego gatunku muzycznego. Niepokój budziły treści rapowane przez MC, które m.in. wytykały nadużycia policji w odniesieniu do czarnoskórych obywateli i zachęcały do buntu. Wprowadzono kontrowersyjne przepisy, które np. pozwalały policji bez powodu rozpędzać imprezy w klubach, w których występowali grime’owi artyści. Wiele stacji radiowych nie mogło też emitować niektórych utworów. Prawo udało się zmienić dopiero w 2009 roku.
Grime współcześnie
Współcześnie wyrazistość stylu grime zaczęła się zacierać, a gatunek zaczął zbliżać się do hip-hopu. Co więcej, największe sławy coraz częściej współpracują z artystami reprezentującymi zupełnie inne gatunki. Nadal istnieje jednak wielu twórców, którzy tworzą „ortodoksyjne” utwory i sprzeciwiają się takim modyfikacjom.
Za przyczynę wielkiego powrotu grime’u do mainstreamu można uznać występ Kanye’a Westa na gali Brit Awards 25 lutego 2015. Muzyk wyszedł na scenę w otoczeniu czołowych przedstawicieli tego gatunku. Słynny amerykański raper wykonał utwór „All Day”. Występ wzbudził kontrowersje, ponieważ jego treść nie została skonsultowana z organizatorami i przez to w audycji na żywo wyemitowano sporo wulgaryzmów. Wydarzenie odbiło się szerokim echem. Ponieważ artysta nie wyjaśnił, dlaczego zaprosił grupę MC na scenę, media znów zaczęły interesować się tematem, zwracając tym samym uwagę odbiorców na grime.
Do wzrostu popularności gatunku przyczynili się też odnoszący sukcesy twórcy Stormzy i Skepta. Ich płyty, m.in. „Gangs Signs & Prayer” (Stormzy) czy „Konnichiwa” (Skepta), sprzedały się w ogromnych nakładach na całym świecie. Stormzy zdobył też rozpoznawalność w mainstreamie po tym, jak gościnnie wystąpił na płycie Eda Sheerana w utworze „Take me back to London”.
W kolejnych latach gatunek znalazł wielu naśladowców, a także pojawili się pierwsi biali przedstawiciele, np. Devlin czy Lady Sovereign (najsłynniejsza MC-kobieta). Ze względu na to, że wychowywali się w podobnych okolicach, doskonale rozumieją specyfikę tej muzyki, a nawet w naturalny sposób przejęli wiele slangowych zwrotów i manieryzmów. Czarna kultura ma duży wpływ na wykluczonych, białych Brytyjczyków.
Co ciekawe, samozwańczych przedstawicieli grime można znaleźć także w Polsce. Zalicza się do nich np. Wuzet. Twórca nie stał się jednak szerzej rozpoznawalny. Gatunek ten jest tak hermetyczny, że jest autentyczny jedynie w wykonaniu anglosaskich artystów.
Najsłynniejsi wykonawcy grime
Chociaż grime początkowo był niszowym gatunkiem, szybko zdobył rozgłos. Współcześnie można wymienić sporo twórców występujących solo i w grupach, którzy przyczynili się do rozwoju nurtu oraz zyskali sławę. Po krótce opisujemy najważniejszych z nich.
Wiley
Richard Cowie (ur. 19 stycznia 1979 w Londynie) – MC uznawany za „ojca chrzestnego” gatunku grime, raper i producent muzyczny. Członek Roll Deep oraz Boy Better Know. Jego track „Eskimo” z debiutanckiego albumu „Trenddin’ on Thin ice” z 2003 roku jest uznawany za pierwszy utwór w tym nurcie. Najnowszą płytę „Godfather II” wydał w 2018 roku.
Dizzee Rascal
Dylan Mills (ur. 18 września 1984 w Londynie) – jeden z najsłynniejszych MC, raper i producent muzyczny. Jego debiutancki album „Boy in da Corner” z 2003 roku wypromował grime na całym świecie. Jako najmłodszy wykonawca w historii i pierwszy przedstawiciel tego gatunku zdobył nagrodę Mercury Prize. Został również wyróżniony nagrodą magazynu „New Musical Express” (w 2004 roku) oraz był kilkukrotnie nominowany do Brit Awards. Jest autorem utworu, który został oficjalną piosenką reprezentacji Anglii na Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej 2010 roku w RPA oraz utworu, który był jednym z oficjalnych piosenek Letnich Igrzysk Olimpijskich w Londynie w 2012 roku.
Skepta
Joseph Junior Adenuga (ur. 19 września 1982 w Tottenhamie w Londynie) – jeden z najważniejszych MC, raper, autor tekstów, producent muzyczny. Wydał debiutancki album „Greatest Hits” w 2007 roku, we własnej, niezależnej wytwórni Boy Better Know. Artysta w dużej mierze przyczynił się do ponownego wypromowania gatunku grime w latach 2014/15. Ostatnim wydanym przez niego albumem jest „Ignorance is a bliss” z 2019 roku.
JME
Jamie Adenuga (ur. 4 maja 1985 w Londynie) – brytyjski MC, raper, producent muzyczny. Młodszy brat Skepty. Współzałożyciel grupy i wytwórni Boy Better Know. Jest znany ze swojego poczucia humoru oraz tego, że nie wpisuje się w stereotypowy wizerunek twórcy grime’u. Jest wykształcony, nie rapuje o przemocy ani narkotykach, a także nie opowiada o trudach swojego życia. Jego debiutanckim albumem jest „Famous?” z 2008 roku, a najnowszą płytę „Integrity>” wydał w 2015.
Stormzy
Michael Ebenazer Kwadjo Omari Owuo Jr. (ur. 26 lipca 1993 r. w Londynie) – słynny MC, raper. Sam mówi o sobie „dziecko grime’u”. Inspirując się Wileyem i Skeptą, przyczynił się do renesansu popularności gatunku. Zdobył rozpoznawalność na scenie undergroundowej dzięki talentowi do freestyle’u. Jego debiutancki album „Gang Signs & Prayer” trafił do słuchaczy w 2017 roku, zdobywając brytyjskie listy przebojów, a najnowsza płyta, „Heavy Is The Head”, została wydana dwa lata później.
P. Money
Paris Moore-Williams (ur. 8 kwietnia 1989 w Londynie) – słynny MC, raper. Założyciel i członek grupy OGz. Łączy grime z dubstepem. Jest jednym z najważniejszych przedstawicieli gatunku, rozwija go i łączy z wieloma nurtami. Artysta współpracuje ze znanymi MC i innymi twórcami, np. z Edem Sheeranem. Jego pierwszym albumem był „Coins 2 Notes” z 2007 roku, zaś najnowszym – „Money Over Everyone 2” z 2015 roku.
Lady Sovereign
Louise Amanda Harman (ur. 19 grudnia 1985 w Wembley) – najsłynniejsza biała kobieta tworząca grime. Wzięła udział w serialu o młodych MC, gdzie zwrócił na nią uwagę londyński producent Medasin. Jej pierwszy album, „Public Warning”, został wydany w 2006 roku, a najnowsza płyta to „Jig-Raw!” z 2009 roku.
Devlin
James Devlin (ur. 7 maja 1989 w Dagenham w Londynie) – najsłynniejszy biały MC, raper i autor tekstów. Jego debiutancki album, „Bud, Sweat and Beers”, wydała wytwórnia Island Records w 2010 roku. Jego najnowsza płyta „Eyes for the Blind” pojawiła się na rynku w 2022 roku.
Kano
Kane Brett Robinson (ur. 21 maja 1985 w Londynie) – znany brytyjski MC, raper. Niemalże został zawodowym piłkarzem, ponieważ w młodości grał w zespole juniorów Chelsa F.C. Współpracował z wytwórnią płytową 679 Records, ale po wydaniu dwóch albumów rozwiązał umowę, ponieważ pod ich wpływem zaczął zbytnio kierować się w kierunku klasycznego hip-hopu, a chciał wrócić do korzeni grime’u. Pierwszy album „Home Sweet Home” wydał w 2005 roku, zaś ostatni „Method To The Maadness” w 2010 roku.
Tempa T
Nicky Nyarko-Dei (ur. 9 października 1984 w Londynie), znany także jako Tempz – brytyjski MC znany ze swojej muskulatury oraz dynamicznych, agresywnych tekstów. Ma charakterystyczne poczucie humoru i często używa takich słów jak „par” czy „hype”. Związany z grupą i wytwórnią Boy Better Know. Jego najsłynniejszym utworem jest „Next Hype” z 2009 roku, uznawany za hymn brytyjskiej sceny undergroundowej. Wydał jeden album pt. „Pre the Baitness” w 2014 roku.
Spodobał Ci się grime? Jeżeli chcesz bez problemu zrozumieć, o czym rapują MC, prawdopodobnie będziesz musiał popracować nad swoją znajomością języka. Zapisz się na kurs angielskiego online!