Chociaż na Wyspach urzędowym językiem jest angielski, mieszkańcy poszczególnych regionów posługują się różnorodnymi dialektami i gwarami. Przez to w skrajnych przypadkach w rozmowie mogą pojawić się problemy ze wzajemnym zrozumieniem. Różnice opierają się nie tylko na akcentach czy charakterystycznym słownictwie. Krótko omawiamy najważniejsze dialekty w Wielkiej Brytanii!
Język w Wielkiej Brytanii – brytyjski angielski a dialekty
W Wielkiej Brytanii językiem urzędowym jest angielski w odmianie brytyjskiej, która, obok amerykańskiej, jest uznawana za jedną ze standardowych form. Wykorzystuje się w niej brytyjskie zasady ortograficzne oraz wymowę określaną jako Received Pronunciation (potocznie – BBC English).
Brytyjska angielszczyzna w formie mówionej jest niezwykle zróżnicowana i w praktyce żadna odmiana dialektu nie jest dominująca (w ostatnich latach można jedynie zauważyć zwiększającą się liczbę użytkowników tzw. Estuary English). Istnieje kilkanaście, jeśli nie kilkadziesiąt bardziej i mniej przenalizowanych brytyjskich dialektów oraz slangów. Poniżej opisujemy najważniejsze z nich.
Dialekty południowej Anglii
- Cockney – gwara miejska charakterystyczna dla mieszkańców Londynu, wywodząca się z niższych warstw społecznych (klasy robotniczej). Obejmuje wiele terminów slangowych, a także zapożyczeń z innych języków (np. romskiego i hebrajskiego). Do jej charakterystycznych cech można zaliczyć m.in. zastępowanie nieakcentowanego zaimka my (mój) przez me (mnie), a także omijanie głoski h i zastępowanie głoski ŋ głoską n.
- Blockney (jafaican) – jeden z najnowszych dialektów, używanych w Londynie i okolicach przez reprezentantów wielokulturowego młodego pokolenia klasy pracującej. Pojawił się pod koniec XX wieku. Łączy uproszczoną gramatykę angielską z jamajskimi wpływami i naleciałościami z języków indoeuropejskich, takich jak Panjabi czy Urdu.
- Estuary English – połączenie cech Cockney i Received Pronunciation. Popularny wśród młodych ludzi, ponieważ jest postrzegany jako dość elegancki i wyrafinowany, ale przy tym neutralny klasowo (Received Pronunciation aktualnie kojarzony jest z wywyższaniem się). Tradycjonaliści uważają go jednak za niechlujny czy wręcz prostacki. Wśród charakterystycznych cech można wymienić m.in. wokalizację /l/ do [w] w pozycji na końcu sylaby, wymowę /r/ zbliżoną do amerykańskiej (oraz wiele innych zapożyczeń amerykańskich) czy akcentowanie przyimków i czasowników posiłkowych.
Dialekty Midlands
- Scouse – używany w hrabstwie Merseyside. Jego nazwa pochodzi od nazwy rybnej potrawy jednogarnkowej spożywanej przez marynarzy i biedniejsze klasy społeczne w Liverpoolu. Wyróżnia się szybką, mniej staranną wymową, odmienną w przypadku niektórych głosek.
- Mancunian – używany w Manchesterze, a także północno-zachodniej Anglii i niektórych jej okolicach. Uznaje się go za najbardziej dźwięczną i najseksowniejszą odmianę brytyjskiego. Można go usłyszeć np. w piosenkach zespołu Oasis. Jego główną cechą jest nadmierny nacisk na wymawianie samogłosek i spłaszczanie sąsiednich dźwięków.
- Yorkshire – używany w regionie Yorkshire w północnej Anglii. Ma korzenie w języku staroangielskim, z wpływami staronordyckiego. Obecnie jest na granicy wymarcia, ale istnieją organizacje, które próbują nie dopuścić do jego zapomnienia. Do głównych cech można zaliczyć np. skracanie spółgłoski a oraz stosowanie archaizmów.
- Broomy (birmingham dialect/brummie dialect) – używany w Birmingham i okolicach. Wyróżnia go akcent, który stanowi hybrydę mowy północnej, południowej, Midlands, Warwickshire, Staffordshire i Worcestershire, z elementami języków i dialektów azjatyckich oraz afrokaraibskich społeczności.
- Black Country – używany w Black Country, czyli regionie znajdującym się pomiędzy miastami Wolverhampton i Birmingham. Posiada wiele archaicznych cech wczesnego nowożytnego języka angielskiego. Można go też rozpoznać po charakterystycznej wymowie samogłosek. Jest dość podobny do broomy, ale wprawne ucho wyłapie różnice.
Dialekty północnej Anglii
- Geordie – używany w regionie Northumberland, w północno-wschodniej Anglii, w aglomeracji Tyneside, wokół miasta Newcastle. Wyróżnia się charakterystyczną wymową związaną z wyraźnymi wpływami dialektu szkockiego oraz słownictwem zaczerpniętym z języków skandynawskich. Powszechnie jest uznawany za najtrudniejszą do zrozumienia odmianę brytyjskiego angielskiego. Jedną z jego najbardziej typowych cech jest przesuwanie samogłosek, co często zdarza się w szkockim angielskim, np. do wymawia się jako dee, take jako tak, a house jak hoose.
Zainteresowałeś się zagadnieniem brytyjskich dialektów? Jeśli chcesz mieć pewność, że bez problemu porozumiesz się z większością mieszkańców Wysp, zapisz się na kurs. Nie wiesz, jaką grupę wybrać? Zrób test na poziom angielskiego!