Tak zwane phrasal verbs spędzają sen z powiek wielu maturzystom. Trudno je zapamiętać, ponieważ ich działanie nie opiera się na żadnych konkretnych zasadach. Z tego względu po prostu trzeba je jakoś „wkuć”. Podpowiadamy, jak najlepiej przyswoić sobie czasowniki frazowe!
Czasowniki frazowe angielski – czym są i dlaczego trzeba je znać?
Czasowniki frazowe (phrasal verbs) są inaczej nazywane czasownikami złożonymi lub potocznie „frejzalami”. Łączą się z przyimkami i przysłówkami, często z różnymi, co pozwala zmieniać sens wypowiedzi. Przez to bardzo łatwo się pogubić, jeśli dobrze się ich nie zna. Nie ma żadnej uniwersalnej zasady, która wyjaśnia te połączenia, ponieważ istnieje kilka grup takich czasowników.
Phrasal verbs są nieodłączną częścią zarówno formalnego, jak i potocznego języka angielskiego, dlatego po prostu nie można ich nie używać. Pojawiają się w zadaniach gramatycznych, a także powinno się je wplatać do wypowiedzi pisemnych oraz ustnych. Z tego względu przed maturą koniecznie trzeba je sobie powtórzyć.
Nie ma sensu wpisywać w wyszukiwarkę hasła „czasowniki frazowe angielski” i po kolei uczyć się ich na pamięć, bo lista jest bardzo długa. Pokażemy Ci, jak możesz sobie ułatwić ich przyswajanie. Podzielimy je na cztery kategorie, a także zaprezentujemy przykładowe zdania – najlepiej zapamiętać je właśnie w jakimś kontekście. Sprawdź, jak można poradzić sobie z phrasal verbs!
Czasowniki frazowe angielski – rozdzielne (transitive)
W pewnych przypadkach przysłówki i przyimki połączone z wybranym czasownikiem są rozdzielne. Oznacza to, że są „ruchome” – można zmieniać ich miejsce w zdaniu. Zwykle w słownikach i na listach są zapisane w taki sposób: „to X something Y”. Świetnym przykładem rozdzielnego czasownika frazowego jest turn something off. W zdaniach można wykorzystać go tak:
Turn off the radio ALBO Turn the radio off = Wyłącz radio.
Oba warianty są w pełni poprawne i mają takie samo znaczenie. Inne przykłady ruchomych phrasal verbs to:
- to set something up;
- to fill something out;
- to turn something on.
Czasowniki frazowe angielski – nierozdzielne (intransitive)
Drugim typem phrasal verbs są połączenia, które zawsze muszą pozostać w formie wyjściowej. W tym przypadku nie wolno absolutnie zmieniać kolejności przysłówka/przyimka oraz czasownika. W słownikach są zapisane po prostu, obok siebie, bez żadnych dodatków. Takim przykładem jest m.in. get up. Zdanie z jego wykorzystaniem może wyglądać tak:
I always get up at 8 a.m. = Zawszę wstaję o 8:00 rano.
ALE NIE I always get at 8 a.m. up.
Innymi przykładami nierozdzielnych czasowników frazowych są:
- to sit down;
- to call on;
- to ran into;
- to get over.
Czasowniki frazowe angielski – nieprzechodnie (intransitive)
Pewne połączenia czasownika z przysłówkiem/przyimkiem nie wymagają dopełnienia (object). Same w sobie przekazują już jakąś treść i mogą z powodzeniem samodzielnie funkcjonować nawet jako zdanie. Przykładem takiego intransitive phrasal verb jest get + up, by, in... Zdania z jego wykorzystaniem prezentują się tak:
He get up. = On wstał.
I barely get by. = Ledwo sobie radzę.
She tried to get in. = Ona próbowała wejść.
Jak widać, w zależności od przysłówka/przyimka zmienia się znaczenie. Podobnie jest w przypadku m.in.:
- to eat + out, in…;
- to go + on, out, up…
UWAGA! Czasami zdarza się, że w innym znaczeniu dopuszczalne jest użycie dopełnienia – wtedy czasownik staje się przechodni, tak jak przypadku czasownika take off :
The plane is about to take off ALE Please, take off your coat = Samolot zaraz ma odlecieć. / Proszę, zdejmij płaszcz.
Inne przykłady intransitive phrasal verbs:
- to wake up;
- to break up;
- to come over.
Czasowniki frazowe angielski – czasowniki przechodnie (transitive)
Pewne phrasal verbs często składają się nie z dwóch, ale aż trzech słów – czasownika i dwóch przyimków. Takie konstrukcje są nierozdzielne i należy zachować w nich odpowiednią kolejność. Przechodnie czasowniki przede wszystkim można jednak rozpoznać dzięki temu, że wymagają dopełnienia (w słownikach dopisuje się do nich something). Zyskują bowiem znaczenie wyłącznie w jakimś kontekście, tak jak np. to drop out of. W zdaniu ten czasownik można wykorzystać tak:
Mary wants to drop out of school. = Mary chce rzucić szkołę.
Inne przykłady transitive phrasal verbs:
- to fill out something;
- cut down on something;
- check out something;
- put on something.
Jak uczyć się czasowników frazowych?
Czysta teoria oczywiście niczego nie ułatwia. Warto ją znać, by nie popełniać błędów (np. zapisując rozdzielnie intransitive phrasal verbs), ale przede wszystkim trzeba nauczyć się samych czasowników. Warto podzielić je sobie na jakieś grupy, najlepiej według dołączonego przyimka/przysłówka. Następnie dobrze jest stworzyć różne zdania z ich wykorzystaniem. Im częściej stosuje się je w praktyce, tym szybciej się utrwalą. Ciekawą radą jest zapisywanie zabawnych zdań – im coś jest śmieszniejsze/dziwniejsze, tym łatwiej zapada w pamięć!
Czasowniki frazowe angielski – najpopularniejsze phrasal verbs
Podobno „The Cambridge Phrasal Verb dictionary” liczy sobie ponad 500 stron. Oczywiście do matury nie trzeba znać wszystkich czasowników frazowych – przeciętny native speaker też ma ograniczoną wiedzę w tym zakresie. Najrozsądniej jest powtórzyć sobie te najczęściej stosowane. Przytaczamy wygodnie skonturowaną listę!
- put on clothes = put clothes on – zakładać ubranie;
- take off clothes = take clothes off – zdejmować ubranie;
- turn on the light = switch on the light – włączyć światło;
- turn off the light = switch off the light – wyłączyć światło.
- be/go away – wyjechać;
- drive away – odjechać;
- run away – uciec.
- be back – wracać;
- bring back – przywracać, zwrócić, odnieść;
- come back – powracać;
- go back – wracać (do kogoś/czegoś);
- look back on – wspominać.
- fall down – spadać;
- lie down – położyć się;
- sit down – usiąść;
- turn down – odrzucić.
- fall out – pokłócić się;
- find out – odkryć, dowiedzieć się;
- give out – rozdawać;
- run out – skończyć się;
- sort out – rozwiązać (np. problem).
- bring up – wychowywać;
- go up – wzrastać;
- get up – wstawać;
- give up – przestać, poddać się;
- stand up – wstać;
- set up – zakładać (np. firmę);
- take up – wziąć się za coś.
Z lękiem wpisujesz w wyszukiwarkę hasło „czasowniki frazowe angielski”, wiedząc że czeka Cię dużo nauki? Matura z języka obcego wcale nie musi być stresująca. Zapisz się na angielski online, by jak najlepiej przygotować się do egzaminu i zyskać najwyższe wyniki!